Mga Lihim at Bawal sa Ating Kusina: Mga Pamahiin ng Pinoy na Nagdudulot ng Swerte o Malas

Kumusta, mga Ka-Kusina! Dito sa "Kusina ni Mang Bitoy," hindi lang tayo nagluluto—sinisisid natin ang mga kuwento at paniniwalang bumabalot sa ating mga paboritong putahe.

Ngayong araw, pag-uusapan natin ang puso ng ating tahanan: ang Kusina. Alam niyo ba na bukod sa mga sangkap, mayroon tayong mahigit-kumulang na mga "lihim na patakaran" na sinasabing nagdadala ng swerte o malas?

Tingnan natin kung aling pamahiin ang sinusunod pa sa inyong bahay!

---

I. Ang Kusina Bilang Batis ng Kasaganahan (Abundance)

Sa pananaw ng Pilipino, ang kusina ay direktang konektado sa pananalapi at kasaganahan ng pamilya. Kaya't may mga "bawal" tayong sinusunod para hindi tayo magkukulang.

• Bawal Maubos ang Bigas! Ang pinakapundamental na pamahiin! Ang bigasan (rice bin) ay dapat laging may laman. Naniniwala tayo na kapag ito ay tuluyang naubos at lumitaw ang ilalim, hihilahin nito ang kahirapan o kakapusan. Kaya, bago pa maubos, dagdagan na!

• Huwag Magbigay ng Asin sa Gabi. Ang Asin ay simbolo ng swerte at pagpapala. Kapag ito ay ibinigay mo (o ipinahiram) sa kapitbahay sa gabi, ang paniniwala ay binibitawan mo ang swerte ng iyong tahanan. Kung kailangan man, ipagawa na lang ito sa umaga!

• Maglagay ng Pera sa Bigasan. Para ma-akit ang yaman, may mga naglalagay ng barya (lalo na ang tig-limang sentimo o luma) o tingga (lead) sa bigasan. Ito ay sumasalamin sa wish na ang bigas at pera ay laging nasa loob ng bahay.

---

II. Pamahiin sa Kagamitan at Pag-uugali

Mayroon ding mga pamahiin na nakatuon sa paggalang sa mga kagamitan at sa tamang kilos habang nagluluto.

• Huwag Mag-iwan ng Maruming Hugasan Bago Matulog. Ang maruming kawali at plato ay sinasabing umaakit ng mga masasamang espiritu o kamalasan. Ang paglilinis ng kusina bago matulog ay tanda ng pagiging masinop at pag-iwas sa gulo. Maganda na ang pagtulog kapag malinis ang kusina!

• Huwag Magpasa ng Patalim (Kutsilyo) nang Kamay sa Kamay. Ang kutsilyo, tinidor, o anumang matulis na bagay ay hindi dapat direktang iabot. Sinasabing ang pag-abot nito ay nagdudulot ng alitan o hiwalayan. Dapat itong ilapag muna sa mesa bago kunin ng iba.

• Huwag Magluto ng Pansit sa Maikling Cutting Board. Ang Pansit ay simbolo ng mahabang buhay. Ang maikling cutting board ay sumisimbolo sa pagpapaikli ng buhay ng kakain. Kaya, kapag naghihiwa ka ng pansit, tiyaking mahaba at malawak ang iyong gamit!

• Kapag May Nahulog na Kubyertos, May Bisita! Kapag may nahulog na kutsara (spoon), sinasabing babae ang darating. Kapag tinidor (fork), lalaki. Kaya't kapag may tumunog, maghanda na ng kape!

---

III. Ang Bawal na Kanta (At Iba Pang Paniniwala)

Ito ang isa sa pinakakilalang pamahiin na may koneksyon sa pag-ibig at kinabukasan!

• Bawal Kumanta Habang Nagluluto! Ito ang matinding babala sa mga binata at dalaga! Kapag kumanta ka habang nasa harap ng kalan, ang paniniwala ay mag-aasawa ka ng matanda o hindi ka na makakapag-asawa! Bukod pa riyan, may nagsasabing hindi magiging masarap ang iyong luto. Kaya, kapag nasa kusina, mag hum na lang tayo, huwag nang belt out!

• Huwag Mag-iiwan ng Bukas na Kabinet. Ang mga bukas na kabinet ay nagpapahiwatig ng kawalan ng pagkakaisa o pag-aaway sa mag-asawa. Isara ang mga kabinet para maging payapa at tahimik ang inyong tahanan.

---

Ito ang ilan lamang sa mga nakasanayan at namana nating paniniwala sa kusina. Sila ay hindi lang basta pamahiin—sila ay parte ng ating kultura na nagtuturo sa atin ng pagiging maingat, masinop, at may paggalang sa ating pamana.

Kayo, mga Ka-Kusina? Alin sa mga ito ang inyong sinusunod? I-share niyo sa comments section kung mayroon pa kayong ibang alam na pamahiin sa kusina!

Tanging sa iyo,

Mang Bitoy 

Unang Kwento sa Kusina: Ang Lihim ng Adobo (Hindi Lang Digmaan ng Toyo at Suka, Kundi Puso!)

Ang Lihim ng Sining ng Adobo

Sa liblib na baryo ng San Roque, kung saan ang bawat luto ay may kuwento, namumukod-tangi ang dalawang pamilya: ang mga Del Rosario at ang mga Santos. Sila ang pinakamahusay sa paggawa ng Adobong Puti—ang orihinal na adobo na walang toyo, tanging suka, bawang, paminta, at asin. Ang kanilang pagtutunggalian ay hindi sa lupain o pulitika, kundi sa isang taunang paligsahan: ang Timpalak Adobo ng Bayan.

Si Isadora Del Rosario ay tagapagmana ng isang resipe na may sikreto—ang tumpak na pag-ferment ng suka na ginagamitan ng ilang butil ng lokal na tapuy (rice wine) para sa kakaibang asim at sarap. Kilala siya sa pagiging masinop at sa paggamit ng tradisyonal na palayok sa pagluluto, paniniwalang mas napapakawalan ng luwad ang init at lasa. Para sa kanya, ang adobo ay disiplina at kasaysayan.

Sa kabilang banda, si Mateo Santos naman ang kampeon ng modernong adobo. Siya ay nag-aral sa Maynila at nagdala ng mga "makabagong" ideya—paggamit ng toyo mula sa Tsina, pagdagdag ng dahon ng laurel (na dala ng impluwensyang Kastila), at pagluluto sa stainless steel na kaserola. Ang kanyang Adobo ay sikat dahil sa umami at lapot, at para sa kanya, ang adobo ay ebolusyon at inobasyon.

Ang kanilang pamilya ay matagal nang may hidwaan, at tila walang katapusan ang kanilang pagtatalo sa kusina. Ngunit sa likod ng asim at anghang ng kanilang tunggalian, may isang lihim: dati silang nag-iibigan.

---

Pag-ibig sa Gitna ng Bawang at Suka

Noon, sa ilalim ng puno ng mangga, nagtapat ng pag-ibig si Mateo kay Isadora. Ibinahagi ni Isadora ang lihim na paraan ng pagpapausok ng karne para maging mas malasa, habang itinuro naman ni Mateo ang tamang teknik ng paggisa ng bawang hanggang sa maging golden brown at hindi maging pait. Ang kanilang pag-iibigan ay isang timpla ng sinauna at moderno, tulad ng pagbabago ng adobo mula sa simpleng kinilaw (karne na niluto sa suka) hanggang sa modernong bersyon.

Ngunit naghiwalay sila dahil sa matinding pressure ng kanilang mga pamilya na panatilihin ang "kadalisayan" ng kani-kanilang resipe. Ang lola ni Isadora ay mariing naniniwala na ang paggamit ng toyo ay pagbaluktot sa kasaysayan, samantalang ang ama ni Mateo ay nagsasabing ang pagtanggi sa toyo ay pagtanggi sa pag-unlad.

Ang kanilang paghihiwalay ay nagdulot ng labis na pagiging agresibo sa Timpalak. Naging personal ang bawat lasa ng adobo.

---

Ang Pagtatapos ng Timpalak at ang Pag-uugnay ng Kultura

Dumating ang araw ng Timpalak Adobo. Naka-upo si Isadora sa harap ng kanyang palayok, humihinga ng malalim, habang inihahanda ang kanyang Adobong Puti. Si Mateo naman, ay nagluluto ng kanyang sikat na Adobong may toyo, na puno ng lasa.

Nang ihain ang kanilang mga luto, hindi matukoy ng mga hurado kung sino ang mananalo.

• Ang kay Isadora ay matapang, malinaw ang lasa ng suka, bawang, at itim na paminta. Isa itong pagpupugay sa sinaunang Pilipino na gumamit ng suka (acid) at asin (salt) upang lutuin at preserbahin ang pagkain. Ito ang tradisyon.

• Ang kay Mateo ay mayaman, matamis-alat, at malapot. Ito ay sumasalamin sa impluwensya ng Tsina (toyo) at Espanya (laurel), na nagpapakita kung paano umangkop ang lutuin sa paglipas ng panahon. Ito ang ebolusyon.

Bago ipahayag ang nanalo, tumayo si Isadora. "Ang adobo ay hindi lang resipe, kundi kuwento ng Pilipino," aniya. "Ito ay nagsimula sa simpleng suka at asin, na angkop sa ating klima. Ngunit sa pagdating ng mga dayuhan, yumaman ang ating panlasa. Ang toyo ay kasaysayan, ang suka ay ugat."

Tumayo rin si Mateo. "Tama si Isadora," sabi niya. "Hindi dapat maging labanan ang adobo. Ito ay isang pagdiriwang ng pagiging Pilipino—na kaya nating tanggapin ang bago, nang hindi nakakalimutan ang luma."

Sa halip na ipahayag ang isang nanalo, nagpasya ang mga hurado: Pantay ang kanilang luto.

Ngunit hindi nagtapos doon ang kuwento. Sa sumunod na araw, nagulat ang buong baryo nang makita si Isadora at Mateo na magkasamang nagluluto. Gumawa sila ng isang bagong Adobo—pinagsama ang Adobong Puti ni Isadora (gamit ang palayok) at ang makapal na sarsa ni Mateo (gamit ang toyo at laurel). Tinawag nila itong "Adobong Pag-ibig."

Ang kanilang luto ay isang perpektong timpla: ang asim ng ugat at ang alat ng pag-unlad. Ang pag-iibigan nila ay muling nabuhay, at ang kanilang kuwento ay naging patunay na ang pagluluto ay hindi lang tungkol sa sangkap, kundi tungkol sa pag-uugnay ng kasaysayan, kultura, at pagmamahalan.